محرومیت زدایی در مناطق محروم

دکتر جمالدینی ;
محرومیت زدایی در مناطق محروم

دکتر جمالدینی گفت : گذر از سیستم گداپروری به توانمندسازی منابع انسانی جوامع محلی

دکتر محمد جمالدینی مدیر انجمن مطالعات برنامه درسی هرمزگان در گفتگویی اختصاصی افزود : که برای محرومیت زدایی در مناطق محروم، از سیستم گداپروری به توانمندسازی منابع انسانی در آن جوامع محلی پرداخت.

وی اظهار داشت : با وجود این که سالهای بسیاری از خدمات دهی انجمن های خیریه، نهادهای عام المنفعه و خیرین در مناطق محروم و دورافتاده می گذرد،ولی هنوز رخت محرومیت از این مناطق برنبسته است و محرومیت در این مناطق همچنان بیداد می کند و همچنان مشکلات مردم محلی بیشتر شده است و آسیب های اجتماعی مانند اعتیاد، ترک تحصیل دختران، بیکاری و … روز به روز بیشتر می شود و آنها همچنان طلبکار دولت، نهادهای خیریه و خیرین هستند که چرا وضعیت زندگی آنها خوب نیست و کمکهای خیرین هم نمی تواند موجب رفاه و آسایش آنها گردد.

دکتر جمالدینی مدرس دانشگاه های استان و کنش گر اجتماعی که از نزدیک به روستاهای مختلف رفته است و مشکلات و چالش های زندگی در مناطق محروم و دور افتاده را لمس نموده است به این موضوع اشاره کرد وگفت : متاسفانه جامعه خیرین و انجمن های خیریه برای حل همیشگی مشکلات مردم جامعه محلی مناطق محروم و قطع سیکل فقر در این مناطق، به جای توانمند سازی منابع انسانی جامعه محلی به سراغ راههای کوتاه مدتی مانند توزیع بسته های معیشتی و سبد غذایی و بسته های لوازم التحریر می روند که حاصل آن همین سیستم گدا پروری و تنبل پروری می باشد که باعث تشدید مشکلات در دراز مدت می گردد و سایه فقر همچنان در این مناطق وجود دارد.

وی تصریح کرد : خیرین در موقعیت های مختلف، اقدام به توزیع وسایلی همچون مواد غذایی ، پوشاک ، لوازم التحریر و… می نمایند که شاید در کوتاه مدت بتواند مشکل مردم مناطق محروم را حل نماید، اما این کار موجب بوجود آمدن مشکلاتی مانند، انتظار کاذب، تنبلی و تن پروری، عدم داشتن اتکا به نفس و اینکه آنها دچار این تصور که هنوز فقیر هستند و باید به آنها توسط خیرین کمک شود در آن جوامع می گردد و با وجود توزیع این وسایل، به صورتی هست که ما در بسیاری از روستاها متاسفانه نتوانسته ایم فردی را با مدرک دیپلم داشته باشیم که برای تامین نیروی انسانی دهیاری ها و مراکز بهداشتی و مدارس مجبور به استفاده از نیروی انسانی سایر مناطق می گردند که این خود موجب پایین آمدن بهره وری می شود و آنها با وجودی که صاحب دام و زمین کشاورزی هستند، رغبتی به کار در آنها وجود ندارد و خود و خانواده را درگیر بلای خانمان سوز اعتیاد کرده اند.

وی در ادامه سخنان خود گفت : آنها همیشه منتظر کمک های خیرین هستند و اینکه اگر کمکی صورت بگیرد باید به همه افراد دارا و ندار روستا کمک شود و در غیراینصورت خود مشکلاتی مانند حسادت و درگیری را در بین اهالی به وجود می آورد که خود این امر باعث بوجود آمدن مشکلات زنجیره ای دیگری خواهد گردید.

دکتر جمالدینی بیان داشت : این آثار و نتایج سیستم گداپروری می باشد که سالهای سال هست در مناطق محروم و دورافتاده ما تکرار می گردد و خطر بدتر آن این است که ما همچنان شاهد تکرار این چرخه فقر هستیم و این ذهنیت فقیر بودن به نسل های بعدی آنها منتقل می گردد.
جمالدینی در ادامه افزودند : ما اگر بخواهیم محرومیت ها را از مناطق محروم و دور افتاده از بین ببریم، بهترین راهکار، گزینه توانمندسازی نیروی انسانی در جوامع محلی می باشد که در صورت حمایت، آنها بتوانند مشکلات و موانع پیشرفت خود و جامعه را حل نموده و موجب تعالی خود گردند و دلیل مهم این مطلب این می باشد که توسعه در هر جامعه یک فرایند درون زا می باشد و تا زمانی که خود مردم بومی مناطق دورافتاده برای توسعه جامعه خودشان اقدام ننمایند، و در این راه قدمی کوچک برندارند، این انتظار را نباید داشت که نیروی بیرونی بتواند آنها را وادار به تغییر افکار و رفتار برای توسعه و پیشرفت نمایند و اینکه ما در بسیاری از پروژه های عام المنفعه، شاهد این بوده ایم که بسیاری از مردم محلی حتی حاضر نبوده اند که در اجرای پروژه کوجکترین مشارکتی داشته باشند، در صورتی که تمام نفع پروژه برای خدمت به آن اهالی بود و این باز برمی گردد به سیستم گدا پروری و تنبل پروری که در مردم جامعه محلی انتظار کاذب ایجاد کرده است که از زمین و زمان خواسته داشته باشند ولی خود برای انجام امورات خود قدمی برندارند.

دکتر جمالدینی گفت :راه حل این مشکل در توانمندسازی افراد در جامعه محلی می باشد که ما باید بتوانیم نسبت به تغییر ذهنیت آنها اقدام نماییم تا آنها در امورات عام المنفعه که برای خودشان هست مشارکت داشته باشند.

در ادامه سخنان خود جمالدینی افزود : انتظار می رود انجمن های خیریه به جای سرمایه گذاری برروی سیستم گدا پروری به توانمندسازی سرمایه های انسانی بویژه کودکان و نوجوانان در روستاها و مناطق محلی بپردازند و با انجام یک برنامه ریزی آگاهانه، همه جانبه و هدفمند و اجرای آن در میان مدت بتوان چهره این روستاها را از محرومیت زدود و اینکه برای توانمندسازی منابع انسانی در مناطق محروم و دور افتاده می توان اقدامات ذیل را انجام داد:
۱-سرمایه گذاری در امر آموزش و بویژه دانش آموزان دوره ابتدایی
سرمایه گذاری در امر آموزش و بویژه دانش آموزان دوره ابتدایی می تواند کمک شایانی برای توسعه جامعه محلی باشد. ما اگر خواهان پیشرفت و آبادانی جوامع دورافتاده هستیم، باید از بهترین معلمان بویژه در پایه اول ابتدایی در مدارس این روستاها استفاده نماییم که متاسفانه براساس بررسی های دقیق و عینی صورت گرفته وضعیت برعکس می باشد و نیروهای استفاده شده برای این مدارس از نیروهای سربازمعلم، خرید خدمات ، نیروهای نوبت دوم و… می باشد که دارای پایین ترین کارایی می باشند ، برای بهبود وضعیت آموزشی آنها باید از بهترین امکانات و فضاهای آموزشی استفاده نمود، در صورتی که هنوز بسیاری از مدارس با کمبود کتاب و …روبرو می باشند در این وضعیت موجود ما برخلاف نظریه های عدالت محور عمل می کنیم و اینکه ما اگر خواهان پیشرفت و توسعه و عدالت آموزشی در مناطق محروم هستیم، باید بهترین امکانات و معلمان را در این مناطق استفاده نماییم تا فاصله محرومیت آنها نسبت به مناطق برخوردار کمتر گردد و در صورتی که اگر در دوره ابتدایی دانش آموز خوب آموزش ببیند در دوره های بعدی تحصیلی،می توانند عملکرد خوبی را داشته باشند.

۲-راه اندازی مراکز آموزش فنی و حرفه ای خرد در جامعه محلی:
امروزه مراکز آموزش فنی و حرفه ای نقش مهمی در توسعه مهارت های فنی و کاربردی برای جوانان دارند و افرادی که مهارت فنی داشته باشند،اشتغال برای آنها در آن حرفه تسهیل می گردد برای راه اندازی مرکز آموزش فنی و حرفه ای خردمی توان براساس نیازسنجی و آمایش سرزمینی، می توان دوره های آموزشی برای اهالی جوامع روستایی طراحی نمود که در صورت کسب شایستگی، مهارت لازم را داشته باشند.

۳- راه اندازی کتابخانه های کوچک و مرکز فرهنگی در هر روستا:
یکی از راههایی که باعث بهبود و توسعه فرهنگ محلی و سطح سواد در جوامع محلی و مناطق محروم می گردد مطالعه و کتابخوانی می باشد که می توان با راه اندازی کتابخانه های کوچک و گسترش فرهنگ مطالعه در روستاها اقدام نمودمطالعه و کتابخوانی تاثیر زیادی، در رشد و پرورش شخصیت افراد می گردد و به صورتی که خواندن کتاب می تواند معلومات و آگاهی آنها را افزایش دهد و همین آگاهی بخشی هست که موجب تحرک اجتماعی و تحول در روستاها خواهد بود و همچنین روستاییان از این مکان می توانند برای انجام سایر امورات فرهنگی و برنامه های هنری استفاده نمایند پس با این وجود راه اندازی کتابخانه می تواند نقش مهمی در ارتقاء فرهنگی عمومی و توانمندسازی منابع انسانی در روستاها گردد.

۴- الگو سازی و فراهم کردن فرصت ارتقاء برای فارغ التحصیلان در مناطق محروم
یکی از اقداماتی که متاسفانه باعث افت شاخص امید به تحصیل در روستاها گردیده است بیکاری افرادی می باشد که با مشقت فراوان، موفق به اخذ مدرک تحصیلی شده اند و متاسفانه به هیچ جایگاه شغلی دست پیدا ننموده اند و همین امر منجر به این ذهنیت در کودکان و نوجوانان روستاها می گردد که درس خواندن در جایگاه شغلی آنها تاثیر گذار نیست، لذا می توان با استفاده از تخصیص سهمیه های خاص به فارغ التحصیلان بومی مناطق روستایی در استخدام و فرصت های شغلی موجب ارتقاء شاخص امید به تحصیل در آنها گردید و آنها انگیزه بیشتر و بهتری برای ادامه تحصیل و توانمندی آنها گردید و همین امر منجر به الگو سازی در آن جوامع خواهد گردید.

۵- راه اندازی صندوق های مالی خرد روستایی
راه اندازی صندوق های مالی خرد روستایی و تخصیص وام قرض الحسنه بدون سود برای کسانی که می خواهند شغلی را راه اندازی نمایند می تواند موجب حمایت از کارآفرینی و خوداشتغالی برای اهالی در روستاها گردد
زمانی که ما توانستیم آموزش ها و مهارت لازم برای اشتغال فرد بدهیم، این فرد جهت راه اندازی شغل نیاز به حمایت و تامین مالی دارد تا بتواند شغل مورد نظر خود را راه اندازی نماید، لذا لازم است در روستاها با اتکا به منابع دولتی و محلی این صندوق ها جهت اشتغال روستائیان راه اندازی گردد تا افراد بتوانند بعد از راه اندازی شغل و رسیدن به درآمد مستمر، پول دریافتی از صندوق را برگشت دهند
حتی می توان کارکردهای صندوق را ارتقاء بخشید و برای کمک به هزینه تحصیلی دانشجویانی که در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی درس می خوانند را اقدام نمود.

۶- حمایت تحصیلی از دانش آموزانی که در دوره دوم متوسطه مشغول به تحصیل هستند و قصد شرکت در کنکور سراسری را دارند
یکی از موارد مهمی که می توان برروی آن کار کرد تا محرومیت از روستاها کم تر شود، تربیت افراد تحصیل کرده که در مراکز آموزش عالی درس بخوانند می باشد که برای انجام این امر نیاز به سرمایه گذاری برای موفقیت دانش آموزان روستایی در کنکور سراسری می باشد، لذا نیاز به یک برنامه ریزی منظم و حساب شده برای جذب این دانش آموزان دارد که کار با آنها را از همان پایه دهم که دانش آموز وارد مدرسه می شود آغاز نمود و با استفاده از یک بسته موفقیت در کنکور که شامل، استفاده از کتاب های کنکور، آزمون های آزمایشی، استفاده از مشاوران با تجربه و مهم تر از همه تربیت معلمان یا استفاده از معلمانی که توانایی تدریس کلاسهای کنکوری را دارند، تا پایان سال دوازدهم تداوم پیدا کند و این روند سه ساله که اگر به صورت منظم طی گردد، موجب موفقیت این دانش آموزان در کنکور خواهد گردید و آنها در رشته ها و دانشگاه های خوب قبول خواهند گردید و بعد از پایان تحصیلات به روستاها باز خواهند گردید و می توانند بسیاری از نیازهای شغلی جوامع محلی در روستاها را تامین کنند.

۷-برگزاری کلاسهای آموزش خانواده و مهارت های زندگی در روستاها
با وجود این که ما هنوز در عصر دانایی و نوآوری ها هستیم و انسانهایی هستند که به فکر زندگی در کرات دیگر و … هستند، هنوز در بسیاری از روستاها جاهلیت و نادانی وجود دارد که حاصل آن عدم آموزش مناسب در خانواده ها می باشد. آن چیزی که در مناطق محلی و روستاها وجود دارد این است ارتباطات آنها با محیط بیرون بسیار محدود می باشدو همین امر باعث گردیده است که افکار آنها دچار تحول نگردند، که می توان با استفاده از برگزاری کلاسهای آموزش خانواده، آموزش مهارت های زندگی، سبک های فرزند پروری و …می توان موجب تحول در سبک زندگی آنها گردید
متاسفانه هنوز بسیاری از خانواده ها در مناطق محروم و دورافتاده هستند که با وجود داشتن منابع مالی، بازهم زندگی مطلوبی ندارند، مسائل بهداشتی را رعایت ننموده و حتی از تربیت فرزندان خود به علت نداشتن آگاهی غفلت نموده اند که می توان با برگزاری این آموزش ها منجر به استقرار سبک زندگی مطلوب در روستاها گردید.

۸- مشارکت زنان در فعالیت های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در روستاها
یکی از افکاری که متاسفانه در جوامع محلی دور افتاده و روستاهای محروم وجود دارد که منجر به عقب ماندگی آنها گردیده است این که جایگاه و نقش زنان فقط خانه و خانه داری می باشد و زنان نمی توانند در جامعه فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انجام دهند و همین امر باعث غیر فعال شدن ۵۰ درصد از ظرفیت های نیروی انسانی این جوامع گردیده است حال که همین زنان می توانند در مسائل مهم و عرصه های مختلف جامعه حضور فعال داشته باشند که لازمه حضور آنها به مسئله آموزش بر می گردد که می توان با ارائه آموزش های لازم، از آموزش های مدرسه ای تا آموزش های غیررسمی می توان زمینه حضور فعال زنان را در جامعه فراهم آورد.

دکتر جمالدینی در پایان اظهار نمودند: که امید هست با حمایت و اجرای برنامه های فوق می توان چهره محرومیت را از روستاها زدود که برای اجرای این برنامه ها نیاز به حمایت و مشارکت بخش دولتی، انجمن های خیریه و مردم محلی آن روستاها دارد تا برنامه ها بتوانند با کیفیت خوب اجرا شوند و ما بتوانیم تغییرات مطلوب را در روستاها داشته باشیم.

جاسک / خبرنگار / کمیل حیدری